İPEKÇİLİK SANATTIR

İPEKÇİLİK SANATTIR



İpek güzel görünüşlü, yumuşak, parlak ve dayanıklı olup, kolaylıkla ve iyi boya tuttuğu

için daha da güzelleştirilebilen hayvansal kaynaklı bir liftir. İpek liflerin kraliçesi olarak

bilinir. (Kaya, yazıcıoğlu 1992.,Hyde, 1984) 4000 yılı aşkın bir süreden beri, insanların

ekonomik hayatında önemli bir rol oynamakta olan ipek, yıllarboyu Çin, Hindistan,

Taşkent, Bağdat, Şam ve İstanbul’dan geçen ipek yolunu takiben Avrupa’ya taşınmıştır.

Bu zaman zarfında ipek altından daha değerli bir ürün olarak alıcı bulmuştur. Tahminlere

göre, ipekçilik ilk önce Çinin kuzeydoğusunda (Şantuk çevresinde) başlamıştır. Ipekçiliğin

Çin’ e komşu olan Türkler arasında başladığına dair rivayetler ve hikayelerde vardır.

Çok eski bir şehir olan Hotan bu işin merkezi olarak gösterilir. (Dalsar, 1960 s.3) Nina Hyde,

Hotanlı Uygur kadınlarının, kış aylarında erkeklerin renklendirilmiş ipek ipliklerle dokuduğu

göz alıcı renkteki kıyafetleri ile, koza hasat festivaline katıldıklarını belirtmiştir. (Hyde, 1984

s. 30) Ayrıca Uygur kadınlarının çeyizlerinde rengarenk dokunmuş ipek kumaşlardan oluşan

kıyafetlerin mutlaka yer aldığından bahseder. Fakat ilk ipekçilik nerede başlamış olursa

olsun, bu işin doğudan batıya yayılması ve dünya ölçüsünde bir değer kazanması çok daha

mühim olduğundan, bu harekette en büyük hizmetin Çin’e komşu olan memleketlere ve bu

arada Türklere düştüğüne şüphe yoktur. Bilindiği gibi, siyasi bakımdan Çin’le en çok ilgisi

olan Türklerdi.

Türkler bir taraftan Çin’le meşgul olurken, diğer taraftan batıya ulaşmakta idiler.(Dalsar,

1960 s.3) Ülkemiz coğrafi yeri ve iklimi bakımından ipekböceği ve dut ağacı yetiştirilmesine

uygun ülkelerden biridir. Trakya, Marmara, Ege, Akdeniz, bölgelerinde bulunan bazı iller ile

Amasya, Diyarbakır, Hatay yöreleri ipekböcekçiliğinin yayılmış olduğu alanlardır. Serüven

Dut’la başlıyor İpekböcekçiliğinde dut yetiştiriciliği birinci aşamayı oluşturur. Dut ağaçları

çok yıllık olduğundan dikimden önce dikkatli ve iyi bir seçim yapılmalıdır. Arzu edilen kaliteden

yaprak üretimi iyi bir seçimle mümkündür. Dut seçiminde; yaprak verimi, yaprak kalitesi,

toprağa ve iklim şartlarına uyumluluk, ipekböceği beslenme yöntemine uygunluk ve son olarak

da hastalık ve haşerelere dayanıklılık hususları dikkate alınmalıdır. Dutluklar ana yollara yakın

olmalı zirai mücadele gerektiren yerlerden en az 100 metre uzakta bulunmalı, eğimi 15

dereceden fazla arazilere kurulmamalı, fabrika, maden ocakları gibi duman ve is çıkaran

sanayi merkezlerinden uzakta kurulmalı, araziden taban suyunun çok yüksek olduğu yerlere

kurulmamalıdır. Dut hastalıklarına dikkat edilmeli, yerinde ve zamanında uygun yöntemlerle

hastalık mücadelesi yapılmalıdır. Yaprak pası, kırmızı yaprak lekesi, dut dili mantarı gibi

hastalıklarda ilaç kullanmak yerine, dalları ve yaprakları kesip toplayarak yakmak faydalıdır.

Dünya’da ticari amaçla üretilen dört çeşit ipek vardır. Bunlar; Dut ipeği, eri ipeği, taşar ipeği

ve muga ipeği’dir. Dut yaprağı ile beslenen ipekböceklerinden elde edilen dut ipeği Dünya ipek

üretiminin yüzde 95’ini meydana getirir.(Kara, 1988 s.4) Dut ile beslenen ipekböceği (Bombyx

Mori) kozalarından devamlı ipek ipliği çekilebildiği için endüstride kullanılan ham ipek ipliği elde

edilir. İpek 4000 yıldan fazla bir süredir evcilleştirilmiş olan Bombyx Mori’den elde edilmektedir.

Hayat Sirkülasyonu a) a) Tohumlar: İpekböceği tohumları çok küçüktür. 2000’e yakın tohum

ancak 1 gr. Gelir. Tohumlar 1-1,3 mm uzunlukta ve 0,9-1,2 mm genişliktedir. b) b) Tırtıllar:

İpekböceği tırtılları larva yumurtadan çıktıkları zaman koyu kahverengi ve siyah renktedir.

Tırtılların baş kısmı büyük, vücut tüylerle kaplı görünümdedir. Yaş ilerledikçe deri rengi açılır



ve deri düzgün bir görünüm alır. c) Baş: Baş, 6 segmentten (halka) dan oluşur. 2.segmentte

anten, 4. segmentte alt çene, 5. segmentte üst çene, 6. segmentte dudak organları bulunur.

Antenlerin üst taraflarında 6 çift basit göz vardır. Antenler 1 çift olup 6 parçadan oluşur, alt

çene kesme işlemini yapar, üst çene uzantıları gıdanın tadını tespit eder. Alt çenenin arasında

alt ve üst dudaklar ile ipeğin salgılandığı filier deliği bulunur. d) d) Göğüs: Göğüs, 3 halkadan

oluşur ve alt tarafında 3 çift ayak bulunur. Bu ayaklar tutunma ve tırmanma işlerinde

kullanılmaz, tutucu özellikte olup yaprakları yeme esnasında tutmaya yararlar. e) e) Karın:

Karın, 11 vücut halkasından meydana gelir. 9 karın halkası ve diğer iki halka kuyruk kısmında

birleşik bir görünümde olup, alt tarafından kuyruk ayağı veya 5 çift yalancı karın ayakları

bulunur. 3-4-5 ve 6’ıncı karın ayaklarının alt tarafında ve son karın halkasında birer çift karın

ayağı vardır. 8. karın halkası üzerinde kuyruk boynuzu (mahmuz) bulunur. 8. ve 9.halkaların

alt kısmında cinsiyet ayrımına yarayan işaretler bulunur. Yalnız bunların gelişimi böceğin

dördüncü ve beşinci yaşları arasında görülebilir.





Dişi cinsiyet işaretleri süt beyazı noktalar şeklinde sekiz ve dokuzuncu halkaların alt kısmında

görülebilir. “Ishwata” guddeleri ismi verilir. Erkek cinsiyet işareti ise süt beyazı renginde 8 ve

9. Karın halkaları arasında ve tam ortada bir çıkıntı görünümümde olup “Herold” guddesi ismi

verilir. İpekböceği Yetiştiriciliği

a) Temizlik ve Dezenfeksiyon: Beslenmeden 7-10 gün önce besleme yerinin temizliği,

kireçle badanası yapılmalıdır. Ayrıca beslenme odası ve evlerin girişine dezenfektanlı

paspaslar koyarak ayakkabılarla mikrop taşınması önlenir. Böcekhaneler kolay

temizlenebilen, havalandırılabilen, sıcaklık ve nemi kontrol edilebilen özelliklere sahip

olmalıdır.

b) İnficar: İnficar ya da fışkırma için özel yumurta kutuları kullanılır. İnficar etmiş

tırtılların boyu ancak 3 mm, ağırlığı da 0,5 gr. kadardır. Üzerleri kıllarla kaplıdır. Fışkıran

tırtıllar, özel kerevetlere alınır. Kerevetler seyyar ya da tavandan askılı olabilir. Temizliğin

kolay yapılabilmesi için ilk kerevetin yerden yüksekliği en az 25 cm. olmalıdır. İki kerevet

arasındaki yükseklik ise 70-90 cm. olarak ayarlanır. (Kaya, Yazıcıoğlu, 1992).



İpek Şallarımızı görmek için tıklayınız...